Nowe zasady rozliczania energii z fotowoltaiki wprowadzają fundamentalne zmiany w sposobie funkcjonowania instalacji prosumenckich w Polsce. Od 2025 roku prosumenci muszą przystosować się do systemu net-billing z rozliczeniami godzinowymi, depozytem prosumenckim oraz rocznym okresem rozliczeniowym, co znacząco wpływa na opłacalność inwestycji w fotowoltaikę.
System net-billing – koniec z net-meteringiem
Od 1 kwietnia 2022 roku w Polsce dla nowych prosumentów obowiązuje system net-billing, który zastąpił wcześniejszy system net-meteringu (system opustów) [3][2]. Ta zmiana oznacza fundamentalne przekształcenie sposobu rozliczania energii z instalacji fotowoltaicznych.
System net-billing polega na sprzedaży nadwyżek energii wyprodukowanej przez instalację fotowoltaiczną do sieci po cenach rynkowych, które są ogłaszane co miesiąc przez Polskie Sieci Elektroenergetyczne w oparciu o Towarową Giełdę Energii [3][1]. W przeciwieństwie do poprzedniego systemu, prosumenci nie mogą już „magazynować” swojej energii w sieci w ramach systemu opustów.
Pod systemem net-billing prosument sprzedaje nadwyżki energii na Towarowej Giełdzie Energii po cenach rynkowych, które mogą się zmieniać w zależności od godzin i aktualnej sytuacji rynkowej [3][1]. Cena energii jest ogłaszana co miesiąc przez Polskie Sieci Elektroenergetyczne na podstawie cen z Towarowej Giełdy Energii [3].
Depozyt prosumencki i współczynnik 1,23
Jedną z najistotniejszych nowości jest wprowadzenie tzw. depozytu prosumenckiego – środki uzyskane ze sprzedaży nadwyżek trafiają na depozyt, który jest powiększany o współczynnik 1,23, by częściowo zrekompensować różnicę między ceną sprzedaży a zakupem energii [2][1].
System net-billing obowiązuje od 1 kwietnia 2022 roku, a od 1 lutego 2025 roku wprowadzono współczynnik 1,23 podnoszący wartość depozytu prosumenckiego [2]. Wartość środków ze sprzedaży energii powiększana jest współczynnikiem 1,23, co ma częściowo zrekompensować mniejszą opłacalność tego systemu w porównaniu do poprzedniego net-meteringu [2].
Depozyt prosumencki oraz roczny okres rozliczeniowy stanowią mechanizmy ograniczające ryzyko finansowe i stabilizujące rozliczenia przez cały rok kalendarzowy [1]. Depozyt prosumencki to fundusz, na który trafiają środki ze sprzedaży energii, wprowadzony aby rekompensować różnice cenowe w rozliczeniach między sprzedażą energii a zakupem dla prosumentów [2][1].
Rozliczenia godzinowe od 2025 roku
Od 2025 roku system net-billing działa w pełnym wymiarze, z rozliczeniami godzinowymi zamiast miesięcznych, co oznacza dokładniejsze dopasowanie rozliczeń do faktycznego czasu produkcji i konsumpcji energii [2][3]. To jedna z najbardziej znaczących zmian wpływających na funkcjonowanie instalacji fotowoltaicznych.
Instalacje podłączone do sieci od 1 kwietnia 2022 do 30 czerwca 2024 są rozliczane według średniomiesięcznej ceny energii, a od 1 lipca 2024 rozliczenia odbywają się w ujęciu godzinowym [3]. Rozliczenia godzinowe to nowy model rozliczeń od 2025 roku, który uwzględnia cenę energii w dokładnych godzinach produkcji i konsumowania energii przez prosumenta [2][3].
Rozliczenia godzinowe pozwalają na precyzyjne dopasowanie sprzedaży i zakupu energii do aktualnego zapotrzebowania i cen w konkretnych godzinach, co w praktyce może wymagać bardziej zaawansowanego zarządzania zużyciem energii przez prosumentów [2][3]. Prosumenci będą musieli zwracać większą uwagę na optymalizację czasu wykorzystania energii, preferując zużycie w godzinach maksymalnej produkcji słonecznej.
Roczny okres rozliczeniowy
Zmienia się też okres rozliczeniowy na roczny, co ma dopasować rozliczenia do praktyk rynkowych i wymogów unijnych [1]. Roczny okres rozliczeniowy to zmiana mająca na celu zapewnienie lepszego dostosowania rozliczeń do realiów rynkowych oraz wymogów unijnych [1].
Ta modyfikacja oznacza, że prosumenci będą rozliczani w cyklu dwunastomiesięcznym, co pozwala na lepsze bilansowanie sezonowych różnic w produkcji energii słonecznej. Latem, gdy produkcja jest najwyższa, nadwyżki energii będą mogły być wykorzystane do pokrycia zwiększonego zapotrzebowania w miesiącach zimowych.
Roczny cykl rozliczeniowy lepiej odzwierciedla naturalne wahania produkcji energii słonecznej i może przyczynić się do bardziej stabilnych rozliczeń finansowych dla prosumentów przez cały rok kalendarzowy.
Wpływ na opłacalność fotowoltaiki
Te zmiany mają uprościć i urealnić system rozliczeń, dostosowując go do aktualnych warunków rynkowych i wymogów unijnych, ale równocześnie sprawiają, że oddawanie energii do sieci jest mniej opłacalne niż wcześniej [1][2]. Przejście na system net-billing oznacza dla prosumentów mniejszą opłacalność odprowadzania nadwyżek energii, co wynika z rynkowego ustalania cen energii sprzedawanej do sieci [1][2].
Nowe regulacje wpływają na kalkulacje ekonomiczne związane z inwestycją w instalacje fotowoltaiczne. Prosumenci muszą teraz bardziej precyzyjnie planować swoje zużycie energii i rozważać dodatkowe rozwiązania, takie jak magazyny energii, aby maksymalizować korzyści z własnej produkcji.
Zmniejszona opłacalność sprzedaży nadwyżek oznac
za również, że kluczowe staje się maksymalizowanie autokonsupcji – czyli bezpośredniego wykorzystania wyprodukowanej energii we własnym gospodarstwie domowym. Im więcej energii prosument zużyje bezpośrednio ze swojej instalacji, tym większe będą jego oszczędności.
Kto podlega nowym zasadom
Zmiana zasad dotyczy przede wszystkim nowych instalacji i prosumentów, którzy podłączyli się do sieci po 1 kwietnia 2022 roku, z nowymi regułami obowiązującymi pełną mocą od 2025 roku [3][2]. Właściciele instalacji uruchomionych przed tą datą mogą nadal korzystać z systemu net-meteringu przez okres 15 lat od momentu podłączenia.
Zmiany są implementowane stopniowo, z okresem przejściowym, aby umożliwić dostosowanie się prosumentom i firmom energetycznym do nowego systemu [1]. Taka gradacja wprowadzania zmian ma na celu minimalizowanie negatywnych skutków dla już funkcjonujących instalacji prosumenckich.
Osoby planujące inwestycję w fotowoltaikę muszą teraz uwzględnić w swoich kalkulacjach nowe zasady rozliczania, co może wpływać na decyzje dotyczące wielkości instalacji oraz dodatkowych urządzeń wspierających optymalizację zużycia energii.
Dostosowanie do wymogów unijnych
Zmiany mają też podłoże legislacyjne – dostosowanie do unijnych wymogów dotyczących rynku energii i promocji odnawialnych źródeł [1]. Unia Europejska dąży do harmonizacji rynków energii między państwami członkowskimi oraz wprowadzania jednolitych standardów funkcjonowania prosumerów.
Nowe przepisy mają sprawić, że polski system rozliczeń energii z odnawialnych źródeł energii będzie bardziej zgodny z ogólnoeuropejskimi tendencjami. Oznacza to większą transparentność, ale także większe narażenie na wahania cen rynkowych.
Implementacja systemów rynkowych w rozliczeniach prosumenckich jest częścią szerszej strategii transformacji energetycznej, która ma doprowadzić do większej efektywności i konkurencyjności sektora energetycznego w Polsce.
Praktyczne konsekwencje dla prosumentów
W praktyce nowe zasady oznaczają konieczność bardziej świadomego zarządzania energią przez prosumentów. Rozliczenia godzinowe wymagają lepszego planowania zużycia energii w godzinach, gdy instalacja fotowoltaiczna produkuje najwięcej prądu.
Prosumenci będą musieli rozważyć inwestycję w systemy zarządzania energią oraz magazyny energii, aby maksymalizować wykorzystanie wyprodukowanej energii słonecznej. Urządzenia takie jak pompy ciepła, bojlery elektryczne czy ładowarki samochodów elektrycznych powinny być programowane tak, aby działały w godzinach największej produkcji energii słonecznej.
Zmiana na system rynkowy oznacza także większą zmienność dochodów ze sprzedaży nadwyżek energii. Ceny energii na giełdzie podlegają wahaniom w zależności od popytu i podaży, co może wpływać na miesięczne rozliczenia prosumentów.
Roczny okres rozliczeniowy daje jednak prosumentom możliwość skorzystania z naturalnych wahań sezonowych – letnie nadwyżki mogą być wykorzystane do pokrycia wyższych kosztów energii w miesiącach zimowych, gdy produkcja z paneli słonecznych jest znacznie mniejsza.
Źródła:
- https://zeroemisji.pl/nowe-zasady-fotowoltaiki-2025-co-sie-zmienia-i-jak-wplynie-to-na-oplacalnosc/
- https://ekoprime.pl/nowe-zasady-fotowoltaiki-co-nas-czeka-w-2025-roku/
- https://enerad.pl/nowe-zasady-fotowoltaiki/
RM Solar to wiodący portal tematyczny o odnawialnych źródłach energii i inteligentnych rozwiązaniach dla domu. Od 2024 roku łączymy świat nowoczesnych technologii z troską o środowisko naturalne, dostarczając praktyczną wiedzę i sprawdzone rozwiązania dla świadomych konsumentów.